Trump’ın NATO tehdidi: İttifakın hangi üyeleri yüzde 2 kriterine uyuyor?

Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın NATO üyelerini savunmaya yeterince harcama yapmadıkları yönündeki sert eleştirisi, kaç ittifak üyesinin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2’sini savunmaya ayırdığı sorusunu sabit bir kriter olarak yeniden gündeme getirdi.

Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinde aday olması beklenen Trump, Beyaz Saray’a seçilmesi halinde Rusya’ya karşı yeterli katkı sağlamayanları korumayacağını, bunun yerine “Moskova’yı bu üyeye saldırmaya teşvik edeceğini” söyledi. Bu durum kendi ülkesinden ve ittifak ülkelerinden sert tepkiye neden oldu. .

NATO Tüzüğü’nün 5. maddesi, herhangi bir üyeye yönelik saldırının ittifakın tamamına yapılmış sayılacağını öngörmektedir.

Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinin ardından NATO ülkeleri, 2024 yılına kadar gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma sözü vermişti.

Hangi 11 ülke NATO’ya verdiği sözleri tuttu?

Şu ana kadar 31 üye ülkeden yalnızca 11’inin bu hedefe ulaşabildiği görülüyor.

On yıl önce yalnızca üç ülke, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Yunanistan bu kriteri karşılıyordu.

Şu anda bu kriteri karşılayan 11 ülkeden 5’i doğrudan Rusya tehdidinin hedefinde olan Polonya, Estonya, Litvanya, Romanya ve Letonya’dır. Finlandiya, Macaristan ve Slovakya da kriteri karşılayan ülkeler arasında yer alıyor.

Rusya’nın komşusu Polonya, GSYİH’nın en büyük payını NATO’ya harcıyor. Polonya bütçesinin yaklaşık %4’ünü savunma harcamalarına ayırıyor.

ABD savunmaya 860 milyar dolar harcıyor

2023 verilerine göre ABD’nin savunmaya ayırdığı yaklaşık 860 milyar dolarlık bütçe, ülke GSYH’sinin yaklaşık %3,49’una tekabül ediyor.

Karadağ 131 milyon dolar ile en düşük savunma bütçesini ayırsa da bu rakam ülke GSYH’sinin yaklaşık %1,87’sine tekabül ediyor.

Lüksemburg, savunmaya ayrılan GSYİH yüzdesi bakımından %0,72 ile ligin son sırasında yer alıyor.

Türkiye ne kadar harcıyor?

NATO verilerine göre Türkiye’nin 15 milyar dolarlık askeri harcaması GSYİH’nın yüzde 1,31’ine tekabül ediyor.

Başta İngiltere olmak üzere bazı NATO ülkeleri yüzde 2 kriterinin artırılmasını isterken buna karşı çıkanlar da var.

İki gün önce İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps kriterin yüzde 2,5 olmasını istemişti.

NATO ülkeleri savunmaya ne kadar harcadı?

Savunma harcamaları, tüm NATO üyeleri dikkate alındığında 2022’de 2021’e göre yüzde 0,9 artarak 1 trilyon 232 milyar dolara ulaştı.

ABD açık ara NATO’ya en büyük katkıyı sağlayan ülke olmaya devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin GSYİH’si, ittifakın diğer tüm üyelerinin GSYİH’sının %54’ünü temsil ediyor.

Bir diğer şaşırtıcı gerçek ise, Amerika’nın savunma harcamalarının 2022 yılında 30 NATO üyesi ülkenin neredeyse %70’ine eşdeğer olduğunu ortaya koyuyor.